Redeneerlijn Zuid-Nederland: visueel aantrekkelijk en interactief
In de Slim WM-regio Zuid-Nederland (ZN) is de afgelopen maanden – in het kader van het landelijke project ‘Afgestemde redeneerlijnen Slim Watermanagement’ – hard gewerkt aan de update van de redeneerlijn Zuid-Nederland. Het is een visueel aantrekkelijk, interactief document geworden, dat meer inhoud biedt naarmate je verder doorklikt. Projectleider Jack de Wilt: ‘Als waterbeheerders hebben we nog meer begrip voor elkaar gekregen.’
Het is niet zo dat de Slim WM-regio Zuid-Nederland nog geen redeneerlijn had, zo vertelt Jack de Wilt, hydroloog bij waterschap Aa en Maas en projectleider van de redeneerlijn. ‘Er is al een redeneerlijn voor hoe te handelen bij hoogwater in Zuid-Nederland. Die bevat afspraken over de aan- en afvoer van Maas- en regenwater. Die afspraken zijn vastgelegd in het waterakkoord (WATAK), dat we als Aa en Maas hebben gesloten met de Zuid-Nederlandse waterschappen Brabantse Delta en De Dommel en met Rijkswaterstaat.’
Inzichtelijk
Jack vertelt dat de waterschappen en Rijkswaterstaat in Zuid-Nederland veel samenwerken en afstemmen. ‘Slim Watermanagement leeft hier volop. Rijkswaterstaat is voor de waterschappen een belangrijke afstemmingspartner vanwege de rijkskanalen in onze regio, zoals het Wilheminakanaal en de Zuid-Willemsvaart. Dit zijn de snelwegen waarmee we het water afvoeren bij wateroverlast.’ Jack stelt dat het WATAK prima functioneert. ‘Maar het is wel een wat onoverzichtelijke Excel-tabel. De inhoudelijke, operationeel waterbeheerders kunnen hier prima mee overweg. Maar mensen die iets minder in de materie zitten, zoals operationeel leidinggevenden of de mensen die aan de calamiteitentafel zitten, minder. Toch is het heel belangrijk dat zij de inhoud van onze redeneerlijn op een goede manier tot zich kunnen nemen, omdat zij soms belangrijke beslissingen moeten nemen. Het is dus van belang dat zij inzichtelijk hebben welke afspraken we onderling hebben gemaakt over de verdeling van het water. Daarom hebben we in het kader van het landelijke project “Afgestemde redeneerlijnen Slim Watermanagement” een visueel aantrekkelijke redeneerlijn voor wateroverlast in Zuid-Nederland ontwikkeld.’
Visueel aantrekkelijk
Voor de ontwikkeling van deze visuele tool hebben de drie betrokken waterschappen en Rijkswaterstaat elk input geleverd. ‘Hiervoor zijn werksessies georganiseerd door het uitvoerende consortium HydroLogic, Infram en Goswin ITP’, vertelt Jack. ‘Dat waren inhoudelijke sessies, waarbij we de ingewikkelde materie van de bestaande redeneerlijn steeds verder hebben afgepeld. Het consortium is daarna aan de slag gegaan met de visuele weergave.’ Dat bleek best een uitdaging, aldus Jack. ‘Want hoe presenteer je complexe materie visueel aantrekkelijk voor meerdere doelgroepen? We zijn uiteindelijk uitgekomen op het interactieve format van de Slim WM-redeneerlijnen, waarbij je door middel van doorklikken steeds dieper de inhoud ingaat. Je bepaalt dus zelf hoeveel je wil weten. Dat hangt natuurlijk ook af van iemands functie. Operationeel waterbeheerders zullen veel verder doorklikken dan andere deelnemers aan de calamiteitentafel. Die laatste groep heeft waarschijnlijk aan de eerste pagina genoeg. We bedienen dus meerdere doelgroepen met deze interactieve pdf.’ En, zo benadrukt Jack: ‘De geüpdatete versie van de redeneerlijn bevat dezelfde inhoud als het WATAK. Alles wat daarin staat, staar ook in deze interactieve pdf.’
Mooie exercitie
Het proces om tot de geüpdatete redeneerlijn te komen, is inhoudelijk goed verlopen. ‘Al was het af en toe lastig om met allemaal inhoudelijk gedreven mensen tot een voor iedereen begrijpelijk verhaal te komen’, bekent Jack. ‘Aan de ene kant is er sprake van een voorliefde voor inhoud en details en aan de andere kant heb je de wens voor een visuele presentatie op hoofdlijnen. Dat bijt elkaar soms en daar moet je het met elkaar over hebben. Een mooie exercitie, want je leert elkaar en elkaars standpunten daardoor ook weer beter kennen.’ Dat is meteen ook een waardevolle opbrengst van het traject. ‘Als waterbeheerders hebben we nog meer begrip voor elkaar gekregen’, stelt Jack. ‘Dat begrip was er natuurlijk al, want we werken binnen ZN dankzij Slim Watermanagement en het WATAK al goed samen. Maar het kan altijd beter en daar heeft dit traject zeker bij geholpen. Het proces an sich is dus ook heel waardevol. Want je beseft gewoon weer: we doen het samen én we hebben elkaar nodig.’
Groeimodel
De redeneerlijn zal vooral in de Slim WM-regio Zuid-Nederland gebruikt worden, zo verwacht Jack. ‘Zodra er wateroverlast dreigt, komt de redeneerlijn in beeld. Maar we gebruiken ‘m ook als het serieuzer wordt en de calamiteitentafel wordt opgestart. Deze visueel ingestoken redeneerlijn gaat ons zeker verder helpen in het stroomlijnen van de samenwerking bij wateroverlast.’ Kunnen andere Slim WM-regio’s ook profijt hebben van de redeneerlijn? ‘Dat is niet mijn verwachting’, geeft Jack aan. ‘Als regio hebben we weinig raakvlakken met de andere Slim WM-regio’s. We hebben hier namelijk vooral te maken met regenwater dat in ons gebied valt; water dat we vanuit ons bekensysteem weer uitwisselen met de rijkskanalen en uiteindelijk lozen op de Maas.’ Wel ziet Jack een groeimodel in de redeneerlijn. ‘We hebben er bewust voor gekozen om eerst met dit afgebakende stuk aan de slag te gaan. Maar bij het wegstromen van een teveel aan water, hebben we wel interactie met de grote rivieren. Hiervoor gaan we nog een redeneerlijn ontwikkelen, die we integreren met deze redeneerlijn. Er is nog genoeg te doen dus.’
De komende jaren publiceren we een reeks artikelen, waarin we de regiovertegenwoordigers binnen het project ‘Redeneerlijnen Slim Watermanagement’ aan het woord laten. Zij schetsen in deze artikelen een beeld van de ontwikkelingen binnen de regio.