Regio Zoetwater Oost-Nederland
De hoge zandgronden in Drenthe, het oosten van Overijssel, Gelderland en Utrecht vormen de Slim WM regio Zoetwaterregio Oost Nederland (ZON). Karakteristiek voor deze gebieden is dat ze doorsneden zijn door beekdalen en door hun ligging niet naar alle gebieden zoetwater is aan te voeren.
De gebieden in de Slim WM regio ZON bestaan uit een mozaïek van: goed ontwikkelde en kapitaalintensieve landbouwgronden, minder kapitaalintensieve landbouwgronden, waardevolle natte en droge natuur- en recreatiegebieden. Zo’n 60% van de hoge zandgronden ontvangt geen zoetwater uit het hoofdwatersysteem en is afhankelijk van de neerslag.
Drinkwaterbedrijven, voedingsmiddelenbedrijven, andere industrieën en landbouwers in het gebied gebruiken zowel oppervlaktewater als diep en ondiep grondwater voor hun bedrijfsprocessen.
Noodzaak
De hoge zandgronden hebben al tientallen jaren te kampen met verdrogingproblemen, met schade tot gevolg. Zo waren 1976, 2005, 2018 en recent 2022, zeer droge jaren. In deze jaren is -daar waar aanvoer van water mogelijk was- met moeite en dankzij veel maatregelen in de zoetwatervraag voorzien.
Als gevolg van de klimaatverandering nemen de zomerafvoeren van de grote rivieren steeds verder af en daarmee ook het zoetwater. Watertekorten nemen verder toe, de grondwaterstanden dalen en beekdalen kunnen droogvallen. De landbouwsector, scheepvaart, energiesector, stedelijke gebieden en de natuur ondervinden hier aanzienlijke hinder en (economische of onomkeerbare) schade van. Ook bestaat er een kans op verslechtering van de waterkwaliteit.
De klimaatverandering zorgt ook voor hevigere piekbuien. Dat zorgt juist weer voor wateroverlast en mogelijk schade.
De waterbeheerders staan voor de taak om de verdeling van water in goede banen te leiden om schade te beperken of te voorkomen. Dat doet een waterbeheerder niet alleen, waterbeheerders werken samen. Door onder andere de klimaatverandering zullen de waterbeheerders hun samenwerking wel steeds verder moeten intensiever om schade door droogte en wateroverlast te beheersen. Hierbij kijken ze verder dan hun eigen beheergrenzen en de grenzen van het oppervlaktewatersysteem.
Slim Watermanagement
Slim Watermanagement is gericht op het verminderen van watertekort en wateroverlast. Slim WM daagt de waterbeheerders uit om naar mogelijkheden te zoeken om de beschikbare capaciteit en mogelijkheden van het watersysteem in Oost-Nederland beter en duurzamer te benutten. Hiertoe is onder andere op basis van de Deltascenario’s onderzocht of bij droogte de wateraanvoercapaciteit voor de Twentekanalen vanaf Eefde is te vergroten.
In perioden met veel water is er juist behoefte aan een optimalisatie van de afvoer van water uit het stroomgebied van de: Overijsselse Vecht, de Sallandse Weteringen en het Meppelerdiep via het Zwarte water richting het IJsselmeer.
Om het waterbeheer verder te optimaliseren is het nodig dat de waterbeheerders gezamenlijk verantwoordelijkheid nemen voor het gehele watersysteem in oostelijk Nederland.
Behaalde resultaten
In 2015 is met een definitiestudie in beeld gebracht wat slim watermanagement voor de regio Oost-Nederland kan betekenen en wat globaal de kosten en baten zijn. Dit is vertaald in een Plan van Aanpak. Daarin staat wat er moet gebeuren om slim watermanagement te realiseren.
In samenwerking met alle waterbeheerders en andere betrokken overheden zijn redeneerlijnen Slim WM opgesteld. Deze redeneerlijnen zijn gebruikt voor het Informatiesysteem Slim WM, dat de Slim WM regio ZON gezamenlijk met de Slim WM regio IJsselmeergebied heeft ontwikkeld. Ten bate van Slim Watermanagement is continue data-uitwisseling opgezet met de Duitse Waterpartners voor de grensoverschrijdende rivieren (Vecht, Dinkel en Berkel).
De Slim WM regio ZON wisselt kennis en ervaringen uit met andere Slim WM regio's en organiseert periodiek regiodagen Slim WM, bij voorkeur met een andere aanpalende Slim WM regio.